1 - بر اساس این ماده ﺷﺮوط ﻣﻔﺼﻠﻪ ذﻳـﻞ ﺑﺎﻃـﻞ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻣﺒﻄﻞ ﻋﻘﺪ ﻧﻴﺴﺖ كه شامل ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎﻣﺶ ﻏﻴﺮ ﻣﻘﺪور ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ در آن ﻧﻔﻊ و ﻓﺎﻳﺪه ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺑﺎﺷﺪ، است.
2 - در ﻣﺎده 332 ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ ﻧﻴﺰ آﻣﺪه اﺳﺖ ﺷﺮوط ﻣﻔﺼﻠﻪ ذﻳﻞ ﺑﺎﻃﻞ و ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄـﻼن ﻋﻘـﺪ اﺳﺖ كه آن شروط هم شاملﺷﺮط ﺧﻼف ﻣﻘﺘﻀﺎی ﻋﻘﺪ و ﺷﺮط ﻣﺠﻬﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺟﻬﻞ ﺑﻪ آن ﻣﻮﺟﺐ ﺟﻬﻞ ﺑﻪ ﻋﻮﺿﻴﻦ ﺷﻮد.
3 - ﻫﻴﭻﮔﺎه ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻳﺎ ﻳﻜﻲ از آﻧ ﻬـﺎ را ﺑـﺮ ﭘﺬﻳﺮش ﺷﺮﻃﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﻳﺎ ﻟﻪ دﻳﮕﺮی اﺟﺒﺎرﻛﺮد ﺗﺮدﻳﺪی وﺟﻮد ﻧـﺪارد، وباید گفت ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﺒﻨـﺎ درﻣـﻮرد ﻋﻘـﺪ ﻧﻜـﺎح ﻧﻴﺰ دﻗﻴﻘﺎً وﺟﻮد دارد ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮﻃﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ اوﻻً در زﻣﺮه ﺷﺮوط ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎﺷﺪ، ﺛﺎﻧﻴـﺎً ﻣﻮرد ﺗﻮاﻓﻖ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد.
4 - ﺷﺮط ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻬﺮﻳﻪ ﻋﻨﺪاﻟﻤﻄﺎﻟﺒﻪ می تواند به عنوان قرض یا دین شرعی تعریف شود و اﮔﺮ آنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ از ﻣﺎده2801 ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲﺷﻮد، ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎی دﻳﻨـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣﻌﺎوﺿﻲ ﺑﻮدن ﻧﻜﺎح ﺑﺮ ذﻣﻪ زوج آﻣﺪه، ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺷﺮﻃﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﻨﺪاﻟﻤﻄﺎﻟﺒﻪ را درﺳﺖ داﻧـﺴﺖ.
5 - شروط صحیح عقدازدواج : طبق قانون زمانی که دو نفر بخواهند طی قراردادی با یکدیگر معامله کنند، می توانند در ضمن قرارداد شروطی را برای یکدیگر قرار دهند که این موضوع برای تمام قراردادها صدق می کند. عقد ازدواج نیز از این قاعده مستثنا نیست و زن و مردی که می خواهند با یکدیگر ازدواج کنند، می توانند شروطی را برای یکدیگر در ضمن عقد ازدواج قرار دهند. البته قانون این شروط را از دیدگاه شروط صحیح و باطل بررسی کرده است. از آن جا که باید زوج های جوان با انواع شروط ضمن عقد ازدواج و به خصوص صحیح بودن آن آشنا شوند.
6- یک وکیل پایه یک دادگستری دراین باره می گوید: در عقد ازدواج مانند قراردادهای دیگر دو طرف که همان زوج ها هستند، می توانند انجام برخی تعهدات را در مقابل یکدیگر عهده دار شوند که به این تعهدات شرایط ضمن عقد می گویند، مانند این که ممکن است در عقد ازدواج شرط شود که زن یا شوهر دارای وصف خاصی باشد یا زوج به زوجه وکالت بدهد که از طرف او امری را انجام دهد. نمونه بارز شرایط ضمن عقد، شروط 12گانه ای است که در اوراق سند ازدواج پیش بینی شده است و بیشتر زوج ها آن را امضا می کنند که براساس آن ضمن عقد ازدواج، زوج به زوجه وکالت بلاعزل یا حق توکیل به دیگری می دهد که در موارد مشروحه شرایط 12گانه زوجه با رجوع به دادگاه و اخذ مجوز از آن بعد از انتخاب نوع طلاق (رجعی یا بائن)، خود را مطلقه کند.
7 - یکی از شرایط ضمن عقد ازدواج این است که زوجه شرط می کند هرگاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوءاخلاق و رفتار وی نبوده باشد، زوج موظف است نصف دارایی موجود خود را که در زمان زندگی مشترک با او به دست آورده است یا معادل آن را طبق نظر دادگاه به صورت بلاعوض به زوجه منتقل کند.
8 - شرط صفت در عقد ازدواج به وجود وصف یا صفت خاصی در یکی از زوج ها اطلاق می شود، به این گونه که به طور مثال شرط شود شوهر دارای شغل خاص یا دارای مدارج علمی باشد یا این که شرط شود مهریه دارای وصف خاصی باشد مانند این که ملک معینی با مساحت مشخصی باشد.وی به شرط نتیجه اشاره می کند و می گوید: شرط تحقق امری در خارج را شرط نتیجه گویند و آن چه در کشورمان معمول است شرط وکالت برای طلاق است. ممکن است ضمن عقد ازدواج، زوج به زوجه وکالت داده باشد که در صورت اثبات برخی امور مانند داشتن سوءرفتار مرد با همسرش یا ازدواج مجدد بدون رضایت همسر اول، ترک نفقه، اعتیاد و ... خود را از جانب مرد مطلقه کند.
9 - وكیلی دیگر معتقداست : چنان چه در عقد ازدواج شرط شود که زوج مانع ادامه تحصیل زوجه نشود یا زوجه حق ادامه تحصیل را دارا باشد و یا این که برای شوهر شرط شده باشد که سکونت همسرش در شهر معینی باشد، این موارد از مصادیق شرط فعل است.وی درباره شروط باطل عقد ازدواج عنوان می کند: گاهی شروط باطل تاثیری در اصل عقد یا قرارداد ندارد و گاهی موجب بطلان قرارداد می شود.
10 - در قانون مدنی به شروط باطلی که به ارکان اصلی عقد لطمه نمی زند و تاثیری در آن ندارد، اشاره شده است.این وکیل پایه یک دادگستری ادامه می دهد: بنا بر ماده 232 قانون مدنی این شروط بر 3 گونه است؛
شرط غیرمقدور، بی فایده و نامشروع. در شرط غیرمقدور انجام شرط به طور متعارف در توان افراد نیست مانند این که شرط شود زوج طی مدت کوتاهی یکی از زبان های خارجه را فرا گیرد یا به فرد دیگری آن را آموزش بدهد. در شرط بی فایده هیچ گونه نفع عقلانی در آن وجود ندارد و انجام دادن آن امری بیهوده است و شرط نامشروع، شرطی است که مخالف شرع و قواعد آمره از سوی قانون گذار باشد.بنابراین، تمام توافق های خصوصی که برخلاف آن در حکم شروط نامشروع بوده، باطل است، به طور نمونه چنان چه شرط شود که یکی از زوج ها یا شخص ثالث اختیار فسخ عقد ازدواج را داشته باشد طبق ماده 1069 قانون مدنی این شرط باطل است. چنان چه در ضمن عقد ازدواج شرط شود که ریاست خانواده با زن باشد این شرط برخلاف ماده 1105 قانون مدنی است. شروط باطلی وجود دارد که موجب باطل شدن عقد ازدواج می شود که به آن شروط خلاف مقتضای ذات عقد گفته می شود مانند این که در ازدواج شرط شود رابطه زوجیت میان زوجین به وجود نیاید.
11 - موضوع شرط در مباحث حقوقی و قانونی از اهمیت فراوانی برخوردار است به همین دلیل در قانون مدنی از ماده 190 به بعد فصلی با عنوان شرایط اساسی برای صحت معاملات وجود دارد و هرچند تحت عنوان کلی معاملات آمده اما بعضی از موازین آن قابلیت انطباق با هر عقدی را دارد.
12 - موضوع ماده های 1062 تا 1070 قانون مدنی به شرایط صحت نکاح اشاره دارد، یعنی این که برای صحیح بودن عقد نکاح چه شرایطی باید رعایت شود و آیا هر شرطی را می توان در ضمن عقد نکاح از سوی زوجه یا زوج قبول کرد و آیا قبول آن الزام آور است. بعضی از زوج ها در مقام طرح دعوی در دادگاه اسناد ازدواج خود را به آن ارائه می دهند و شروطی را در ضمن عقد ازدواج خود گذاشته اند که در عرف مرسوم نیست که شاید یکی از دلایل آن نداشتن اعتماد به یکدیگر است.
13- نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد این است که در ماده 4 قانون ازدواج و ماده 1119 قانون مدنی آمده است که زوجین می توانند هر شرطی را با یکدیگر داشته باشند و آن در ضمن عقد بیاورند اما مشروط به این که خلاف مقتضای عقد ازدواج نباشد. اگر مرد بدون رضایت همسرش ازدواج مجدد کند، زوجه اختیار دارد که از او طلاق بگیرد یا نیمی از اموال به دست آمده در طول زندگی مشترک به زن تعلق بگیرد، یا این که شرط شود که حق تعیین مسکن با زوجه باشد.وی با بیان این که در بعضی موارد دیده شده است که زن در هنگام ازدواج شرط می کند که تحصیلاتش را ادامه دهد و مرد هم آن را می پذیرد، اما بعد از ازدواج مرد با ادامه تحصیل همسرش مخالفت می کند، اضافه می کند: طبق نظر مراجع تقلید، اگر زن در ضمن عقد نکاح چنین شرطی کرده باشد، مرد حق ممانعت از آن را ندارد و اگر چنین شرطی نشده باشد، شوهر می تواند از ادامه تحصیل زن جلوگیری کند.
14- اگر زن در ضمن عقد ازدواج با همسرش شرط کند که به کاری اشتغال داشته باشد و مرد مانع اشتغال او شود، طبق قانون مرد نمی تواند مانع استخدام و اشتغال همسرش در شغل حلال شود.وی در پاسخ به این سوال که اگر زنی در ضمن عقد ازدواج شرط کند که همسرش حق ندارد بدون اجازه اش او را به شهر دیگری ببرد و همسرش او را به شهر دیگری منتقل کند. رفتن به شهر یا روستای دیگر از موارد اسقاط حق سکنی نیست مگر این که قصد زوجه اسقاط حق خود باشد.به گفته وی، اگر زن در ضمن عقد شرط کند که طلاق به دست پدر، مادر و برادرش باشد، این شرط باطل است چرا که طلاق به دست مرد است.
15 - امروزه یکی از شروط مهمی که در پرونده های مراجع قضایی مطرح می شود و زوجه به آن استناد می کند، مطالبه نیمی از دارایی مرد است که این موضوع مطرح است که در عقدنامه های رسمی ضمن عقد ازدواج با این مضمون پیش بینی شده است که هرگاه زن و مرد بخواهند از هم جدا شوند، مرد متعهد است که نیمی از دارایی حاصل شده در دوران زندگی مشترک را در زمان طلاق به زن بدهد که درباره صحیح بودن این شرط از فقها سوال و نظرهای مختلفی ارائه شده است.
16 - اگر این شرط با آگاهی و رضایت دو طرف باشد مانعی ندارد یا قراردادن این شرط مانعی ندارد ، اگر مرد آن را در زمان عقد بپذیرد باید طبق آن عمل کند یا این شرط خالی از اشکال نیست و بهتر است دو طرف با هم طبق آن مصالحه کنند و یا اگر زوج بپذیرد مانعی ندارد از نظرهای فقها در این باره است. سوال : اگر زنی با شوهرش ضمن عقد شرط کند که بعد از 5 سال از ازدواج از او جدا شود آیا این شرط صحیح است ؟ این شرط به دلیل این که با دوام (دایمی بودن) عقد منافات دارد، مورد اشکال است و صحیح نیست.
نظر کاربران
