1 - وضع مهری که پیشاپیش داده شده است.
چنانکه در برخی از مناطق مرسوم است، ممکن است مهر پیشاپیش به زن تسلیم شده باشد، به هنگام فسخ نامزدی زوج می تواند مهری را که داده است استرداد کند.در صورتی که عین مهر موجود باشد همان عین و در صورت تلف یا اتلاف اگر مثلی باشد مثل و اگر قیمتی باشد قیمت آن برگردانده می شود.
این حکم بین فقیهان اتفاقی است و قانون احوال شخصیّه2سوریه نیز از همین نظر پیروی کرده است.فقیهان در اینکه عدول از جانب کدام یک از نامزدها باشد فرقی نگذاشته اند اما به گفته برخی از نویسندگان، 3با در نظر گرفتن عدالت و تغییر اوضاع اجتماعی باید بین عدول مرد و زن فرق گذاشت.هر گاه عدول از جانب خواستگار باشد الزام زن به رد مثل یا قیمت در صورت تلف مهر، ظلم است چه او غالبا پس از خواستگاری و نامزدی در مهر تصرف می کند و جهیزیه اعم از لباس، اثاث و مانند آن می خرد پس هر گاه در صورت عدول مرد، زن به برگرداندن مثل یا قیمت مهر الزام شود در واقع، به تحمل ضرر ناشی از خرید جهیزیه و اثاث مجبور شده است در صورتی که هر گاه عدول از جانب خود زن باشد الزام او به تحمل این خسارات عادلانه است زیرا او خود سبب خسارت شده و راضی به آن بوده است.
2 -بنابراین قانون احوال شخصیه سوریه از اطلاق حکم فقیهان عدول کرده و بین دو حالت ذیل فرق گذاشته است :
هر گاه عدول از جانب(مرد)خواستگار باشد، زن بین برگرداندن مثل وجه نقد و تسلیم جهیزیه ای که خریده است آزاد است و هر گاه خود زن از نامزدی عدول کند باید مهر یا قیمت آن را به مرد برگرداند. 1در حقوق ایران، ممکن است گفته شود، چنین مهری در دست زن امانت است و تابع مقررات راجع به امانت می باشد و اگر مهر وجه نقد بوده و زن حق تصرف در آن داشته باشد می توان آن را نوعی قرض دانست.
ولی به نظر می رسد که مرد دین آینده خود را به زوجه پرداخته است.برهم خوردن نامزدی حاکی از فقدان دین و ناروایی استیفا از طرف زن است و آنچه را که گرفته است باید برگرداند.
3 - اختلاف در مهر یا هدیه بودن چیزی که مرد به زن داده است.
ممکن است پس از فسخ نامزدی و عدول از آن در ماهیت چیزهایی که مرد به زن داده است اختلاف شود و مرد آن را مهر و زن آنرا هدیه یا هبه بداند.این اختلاف در پاره ای از احکام مهر، هدیه و هبه دارای فایده عملی نیز است.
4 -هرگاه یکی از آن دو برای ادعای خود دلیل اقامه کند به نفع او حکم می شود و اگر هر دو بر ادعای خویش بینه بیاورند دلیل زن بر مرد ترجیح داده می شود چه او خلاف ظاهر را اثبات کرده است و ظاهر با زوج است ولی هدایا دین زوج است ولی هدایا دین نیست.و ظاهر این است که هر انسانی نخست تلاش می کند که بدهی های خویش را بپردازد و آنگاه اقدام به بذل و بخشش می کند.
5 -هرگاه هر دو از اقامه دلیل ناتوان باشند، مطابق عرف و عادت حکم می شود.
اگر عرف آنرا مهر بداند در صورتیکه زوج قسم بخورد به نفع او حکم می شود ولی اگر عرف آنرا هدیه تلقی کند و زن قسم بخورد به نفع وی حکم می شود.هر گاه یکی از آن (1)-در بند یک ماده 4 قانون احوال شخصیه سوریه می خوانیم: اذا دفع الخاطب المهر نقدا و اشترت به المرأة جهازها ثم عدل الخاطب فللمرأة الخیار بین اعادة مثل النقد او تسلیم الجهاز.
دو از قسم خوردن نکول کرد به نفع دیگری حکم می شود زیرا نکول از قسم خوردن اقرار به صحت ادعای طرف دیگر محسوب می شود.
هر گاه عرفی در این باره وجود نداشته باشد گفته مرد با قسم پذیرفته می شود زیرا او دهنده مال است و بهتر از همه می داند مالی را که داده است مهر است یا هدیه مگر اینکه چیزی که داده شده است عرفا مهر قرار نگیرد مانند خوردنی ها.
این راه حلها در حقوق ایران نیز قابل قبول است و با معیارهای فقه امامیه سازگار می باشد.
6 - پیشنهاد فایده ها و آثار شخصی و اجتماعی نامزدی توأم با صیغه نکاح موقت در عصر کنونی
در شرایط کنونی که تهاجم فرهنگی غرب بر علیه کشورهای مذهبی جهان سوم به ویژه جمهوری اسلامی ایران شدت گرفته است و مقابله با آن با در نظر گرفتن قدرت همه جانبه مهاجمان و نفوذ به اعماق خانه ها و خلوت جوانان، جز با بازگشت به اسلام امکان پذیر نیست.به نظر می رسد که رواج نامزدی توام با اجرای صیغه ازدواج موقت و صدور پروانه نامزدی به وسیله دولت دارای آثار مفید و مؤثّر اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و خانوادگی است.مهمترین آثار و فایده های این طرح از قرار ذیل است:
7 - رسمیت دادن به واقعیتها و قانونی کردن روابط پنهانی و نامنظم.
8 -از بین بردن احساس تخلف در پسران و دختران و کاستن از دلهره و اضطراب آنان.
9 -کاستن از نگرانی والدین برای آینده جوانان خود.
10 - از بین بردن موانع ازدواج و برطرف کردن زمینه اتلاف وقت جوانان و پیشگیری از عیاشی و دوستی های خطرناک.
(1)- محمد مصطفی شلبی، احکام الاسرة فی الاسلام، ص 68؛گر چه مهر با وقوع عقد دین شوهر تلقی می شود نه پیش از آن با وجود این در تایید این نظر می توان گفت مرد دین آینده خود را پیشاپیش پرداخته است.به علاوه، در صورت تردید در ماهیت چیزی که تأدیه شده است زوج می تواند به استناد اینکه هر پرداختی ظهور در عدم تبرع دارد مگر اینکه خلاف آن ثابت شود(ماده 265 ق.م.م)آنرا استرداد نماید.
11 - جلوگیری از رواج فرهنگ بیگانه و ترویج فرهنگ سالم خودی.
12 - کاستن از تخلفات و جرایم خانوادگی و اجتماعی.
13 -ایجاد محیط سالم، امن و منظم و قانونی.
14 - نظارت سالم و مستمر اولیاء به روابط فرزندان و شناختن دوستان و کنترل رفت و آمدهای آنان.
15 - کمک به صحت روانی پسران و دختران و محدود شدن روابط بین دو نامزد.
16 - ایجاد فرصت مناسب برای شناخت شریک زندگی آینده و پیشگیری از ازدواجهای زودرس و ایجاد مانع برای پاره ای از طلاقها.
17 - دوران نامزدی با اجرای صیغه نکاح موقت زمینه خوب و مساعدی را برای رشد و شکوفایی جوانان ایجاد می کند تا با نشاط، شادابی، و بدون نگرانی و اضطراب با هم راهی مراکز تحصیلی دانشگاهی و دیگر فعالیتهای اجتماعی شوند و در کنار یکدیگر به سوی آینده روشن و قانونمند حرکت نمایند.
18 -اعتبار حقوقی نکاح موقت، به ویژه با در نظر گرفتن اینکه تعیین مهر شرط صحت آن است، از نامزدی بیشتر است و با آن قابل مقایسه نیست.این نکاح می تواند تا حدودی موجب دلگرمی زوجه و مانع انصراف زوج نیز باشد زیرا در هر صورت مهر به زوجه تعلق می گیرد ولی در نامزدی هر گاه زوج عدول کند اصولا چیزی به زن داده نمی شود و گرفتن خسارت از نامزد پشیمان با توجه به حذف ماده 1036 ق.م.کاری بس دشوار است.زیرا دادرسان دادگاهها، عادت کرده اند به نصوص قانونی استناد کنند و کمتر از اصل حقوقی و قواعد عمومی استفاده می کنند.
بدیهی است زوج نیز، در صورت انصراف زوجه، نمی تواند خسارت بگیرد(ماده 1035 ق.م.).
نظر کاربران
