اداره معاضدت كانون وكلای دادگستری كه از سال 1316 راه اندازی شد یكی از زیرمجموعه های كانون وكلاست كه با هدف كمك به طرفین محروم و بی بضاعت پرونده های قضایی تشكیل شده است.
از این رو اقشار كم درآمد كه توانایی مالی كافی برای استخدام وكیل و برخورداری از مساعدت و راهنمایی آنها را در پرونده های قضایی ندارند می توانند با مراجعه به این اداره از حق برخورداری از وكیل رایگان بهره مند شوند. حال آن كه این اداره با قدمتی در حدود 75 سال متاسفانه به علت اطلاع رسانی ضعیف و ناآشنایی اغلب افراد جامعه با آن، تا چندی قبل كاركرد چندان قابل توجهی نداشته و به همین خاطر بسیاری از مراجعان دستگاه قضایی از دریافت خدمات وكیل رایگان محروم مانده اند.
در زمینه وكالت پرونده ها به دو دسته تقسیم می شوند؛ كیفری و حقوقی
از سوی دیگر در قانون اساسی كشور ما، داشتن وكیل حقی است كه برای تمام مردم به رسمیت شناخته شده و همه افراد حق دارند در تمام دادگاه ها و مراجع قضایی وكیل داشته باشند. اما از آنجا كه خدمات وكیل رایگان نیست و وكلادر قبال كاری كه انجام می دهند حق الوكاله دریافت می كنند پس همه افراد ممكن است بضاعت پرداخت حق الوكاله و در نتیجه استخدام وكیل را نداشته باشند. حال سوال اینجاست كه تكلیف این افراد چیست؟ آیا به خاطر ناتوانی مالی باید از حق داشتن وكیل محروم بمانند؟
1- وكیل تسخیری كه در زمینه پرونده های كیفری فعالیت می كند یعنی برای یكسری جرایم مهم و سنگینی همانند قتل و آدم ربایی و... كه طبق قانون نیز باید چنین دادگاه هایی با حضور وكیل برگزار شود، اگر فرد توانایی مالی نداشت دادگاه وكیل تسخیری برایش تعیین می كند. طبق قانون برای جرایمی كه مجازات سنگینی همچون قصاص و یا حبس های بالای 20 سال دارد دادگاه بدون حضور وكیل نمی تواند رسمیت پیدا كند بنابراین در این گونه موارد چنانچه فرد توانایی گرفتن وكیل را نداشته باشد دادگاه برای وی وكیل تسخیری تعیین می كند. در پرونده های كیفری كه مجازات سبك دارند وكیل رایگان تعلق نمی گیرد.
2- وكیل معاضدتی: در پرونده های حقوقی مثل كلاهبرداری، طلاق و... اگر فرد توان مالی برای استخدام وكیل و پرداخت حق الوكاله نداشته باشد می تواند با مراجعه به اداره معاضدت وكیل رایگان بگیرد.
خیر. برای این كار شروطی لازم است.
1- اثبات اینكه فرد بضاعت مالی برای گرفتن وكیل ندارد.
البته لازم به ذكر است تعیین بضاعت افراد در كشور ما كار دشواری است و ابزار دقیقی برای دستیابی به میزان دارایی افراد در دست نیست. با این حال قانون سه راه مشخص كرده است. نخست مجموعه دادگستری است. یعنی اگر كسی كه به دادگستری مراجعه كرده و از پرداخت هزینه دادرسی ناتوان بوده و تقاضای اعسار داده باشد یك دلیل برای بی بضاعتی فرد تلقی می شود. پس اداره ما هم آن را می پذیرد. مرحله بعد گواهی چند شاهد است كه با قسم یاد كردن به خداوند متعال تایید می كنند فرد مورد نظر بضاعت مالی ندارد. مرحله آخر نیز وكیل تعیین شده است كه با توجه به آشنایی با مشكلات موكل و بررسی وضعیت مالی اش تایید می كند وی توانایی مالی ندارد.
2 - موضوع دعوا با اساس باشد. این بدان معناست كه وقتی فردی به اداره معاضدت مراجعه نموده و تقاضای وكیل می كند كارشناسان با بررسی پرونده اش مشخص می كنند آیا موضوع مورد اختلاف و طرح پرونده قضایی، پایه و اساس دارد یا خیر؛ چرا كه برخی افراد مواردی را مطرح می كنند كه به هیچ عنوان قابل دفاع و رسیدن به نتیجه نیست. در واقع فقط وقت تلف كردن و صرف هزینه و انرژی است. به عنوان مثال صاحبخانه ای كه مستاجرش قرارداد یك ساله دارد نمی تواند قبل از موعد سررسید قرارداد، برای دریافت حكم تخلیه به دادگاه مراجعه كند چرا كه طرح دعوای او سرانجامی نخواهد داشت. پس اداره معاضدت به اینگونه شكایت ها ترتیب اثر نداده و وكیلی هم اختصاص نمی دهد.
حق الزحمه وكیل رایگان یا معاضدتی در دو شكل بررسی می شود:
1- در صورتی كه پرونده به نفع موكل پایان یابد.
2- پرونده به ضرر موكل تمام شود.
در مورد نخست چنانچه پرونده به نفع موكل پایان پذیرد و به عبارتی وكیل برنده شود دادگاه فرد محكوم را به پرداخت حق الوكاله وكیل رایگان نیز محكوم می كند كه حق الوكاله 5درصد از حكم صادره است. یعنی اگر فردی به پرداخت 20 میلیون تومان محكوم شود حق وكیل یك میلیون تومان خواهد شد كه باید بپردازد. از این حق الوكاله دریافتی 20 درصد آن سهم كانون وكلااست. اما متاسفانه باید گفت در عمل اكثر این قبیل وكلابه حق الوكاله شان نمی رسند چرا كه یا بسیاری از پرونده ها به علت آن كه غیرمالی و خانوادگی است در مرحله رسیدگی و قبل از صدور حكم به سازش منجر می شود یا در پرونده هایی كه حكم صادر می شود محكومان مدعی می شوند توانایی پرداخت این پول را ندارند.اما در پرونده هایی كه به ضرر موكل تمام شود هیچ حق الوكاله ای به وكیل تعلق نمی گیرد.
متاسفانه هنوز بسیاری از مردم با وظایف و خدمات این اداره آشنایی ندارند كه علت نیز اطلاع رسانی ناكافی است چرا كه اطلاع رسانی در طول این سال ها به شكل لازم صورت نگرفته و مردم از حقوق مسلم خود برای تحقق عدالت كه همانا بهره مندی از وكیل رایگان است بی اطلاع مانده اند.
اداره معاضدت كانون وكلانیز در سال، توانایی خدمت رسانی به 30 هزار پرونده را دارد اما در حال حاضر تنها 3 هزار پرونده در این اداره مطرح می شود. وكلای ما نیز كه همگی از وكلای پایه یك دادگستری هستند تمام وظایف یك وكیل شخصی را انجام می دهند تنها با این تفاوت كه حق الوكاله از موكل خود نمی گیرند.
در حال حاضر نیز بیشترین مراجعات مربوط به دعاوی خانوادگی است كه به طور معمول از هر 10 پرونده 7 پرونده مربوط به طلاق، مهریه و حضانت فرزند است.
نظر کاربران
