جرم مشهود و غیر مشهود چیست؟

جرم مشهود و غیر مشهود چیست؟

رفتارهای خلاف قانون در اماکن عمومی که در معرض دید ماموران نیروی انتظامی اتفاق می افتد، جرم مشهود نامیده می شود. اما بر خلاف این تعریف، جرم غیرمشهود زمانی کشف می شود که مدت زیادی از ارتکاب آن گذشته است و به همین دلیل به آسانی نمی شود آن را ثابت کرد. در این دسته از جرایم ماموران نیروی انتظامی وقوع جرم را به دادستان اعلام می کنند تا دادستان پس از انجام بررسی های لازم، در مورد ادامه تحقیقات دستورات لازم را به ماموران نیروی انتظامی بدهد یا تصمیم قضایی لازم را بگیرد؛؛ در ادامه بیشتر با این دو شکل از جرم و حقوق شهروندی در ارتباط با آنها آشنا می شویم.

انواع جرم مشهود را بشناسید

جرم مشهود انواع زیادی دارد که در ادامه بر اساس شماره با آنها آشنا می شویم:

برخی افراد در خیابان ها یا اماکن عمومی مثل پارک ها و مراکز خرید رفتارهایی از خود نشان داده یا کارهایی انجام می دهند که خلاف قانون است و جرم محسوب می شود. در مواردی این اقدامات در جلوی چشم ماموران نیروی انتظامی اتفاق می افتد که به آن جرم مشهود می گویند. گاهی اوقات هم جرمی واقع می شود که بلافاصله ماموران نیروی انتظامی از وقوع آن خبردار و در محل حادثه حاضر می شوند یا اینکه پس از گذشت مدت زمان کوتاهی از حادثه، این ماموران نشانه های باقی مانده از جرم را مشاهده می کنند. داستان به اینجا ختم نمی شود و موارد دیگر را می توان وارد تیم جرم مشهود کرد، آن هم مربوط به زمانی است که در موقع حادثه یا بلافاصله بعد از آن، قربانی یا افراد دیگری اعلام کنند که فردی با مشخصاتی معین، عمل خلاف قانونی را انجام داده است. به عبارت ساده تر برای حادثه باید شاهدی وجود داشته باشد و خودش حادثه را گزارش دهد. مورد دیگر این است که بعد از دستگیری متهم، وسایل یا شواهد ارتکاب جرم، همراهش باشد، به این ترتیب جرم مشهود خواهد بود. گاهی نیز اتفاق می افتد که متهم بلافاصله بعد از ارتکاب جرم از سوی ماموران دستگیر می شود، یعنی مانند بسیاری از برنامه ها و سریال هایی که از تلویوزیون پخش شده است، مجرم بعد از ارتکاب جرم، طی یک تعقیب و گریز به دام می افتد؛ به این مورد هم جرم مشهود می گویند.

جالب است این را هم بدانید که اگر ارتکاب جرم در خانه و به طور کلی محل سکونت فرد باشد، فرد قربانی می تواند در همان زمان یا پس از آن، از ماموران نیروی انتظامی کمک گرفته و از آنها بخواهد در محل مورد نظر حاضر شوند که این مورد هم از جمله موارد جرم مشهود است. یکی دیگر از موارد جرم مشهود مربوط به زمانی است که وجدان یقه متهم را می گیرد و وی را برای اعتراف راهی اداره پلیس می کند. به این ترتیب متهم پس از انجام عمل خلاف قانون، خود را به ماموران معرفی می کند و درباره جزئیات اقدام خود، اطلاعاتی می دهد. اگر متهم ولگرد باشد و در منطقه ای که حادثه در آن رخ داده است، به انجام کارهای خلاف شهرت داشته باشد، جرم وی مشهود خواهد بود.

نکته مهمی که در مورد جرایم مشهود وجود دارد این است که ماموران نیروی انتظامی با انجام اقداماتی تلاش می کنند وسایل ارتکاب جرم و آثار و دلایل وقوع جرم حفظ شود و از فرار یا مخفی شدن متهم یا تبانی او با دیگری جلوگیری کنند. همچنین تحقیقات مورد نیاز را انجام می دهند و بلافاصله نتایج اقدامات خود را به دادستان اطلاع می دهند.

وقتی مردم ضابط می شوند

در خصوص جرم مشهود نکته جالبی وجود دارد، اینکه اگر ماموران نیروی انتظامی در بعضی از موارد مشخص، در صحنه جرم مشهود حاضر نشوند یا دیر برسند، همه شهروندان می توانند نقش ضابط را بازی کنند یعنی براساس قانون همه شهروندان حاضر در صحنه جرم، مامور نیروی انتظامی می شوند و چون مامور شده اند، می توانند مرتکب جرم را بگیرند یا از فرار او جلوگیری کنند. از دیگر کارهایی که مردم می توانند انجام دهند حفظ صحنه جرم تا رسیدن ماموران نیروی انتظامی است. همان طور که اشاره شدد شهروندان فقط در برخی موارد می توانند در صورت روبه رو شدن با جرم مشهود و دیر رسیدن ماموران نقش ضابط را بازی کنند که این جرایم باید مجازات های زیر را داشته باشد:

اعدام حبس ابد. قطع عضو و پرداخت یک سوم دیه یا بیشتر از آن مجازات تعزیری درجه ۴ و بالاتر.

ضابط کیست؟

ضابط ممکن است کمی نامش برای شما عجیب باشد اما در همه فیلم ها و سریال ها، یک پای ثابت ماجراست. یکی از واضح ترین تصورات ما از ضابطان همان ماموران نیروی انتظامی است که برای کشف جرم، دستگیری متهم و پس از آن، بازجویی از او برای پیدا شدن حقیقت موضوع، تلاش می کنند. البته باید تاکید کرد که ماموران نیروی انتظامی فقط کسانی نیستند که ضابط نامیده می شوند بلکه برخی دیگر از افراد نیز در حدود وظایف و اختیارات خود می توانند نقش ضابط را بازی کنند، با این تفاوت که به ماموران نیروی انتظامی ضابط عام و به سایر ضابطان، ضابط خاص گفته می شود.

همه ضابطان خاص

یک دسته از ضابطان خاص را روسا و معاونان زندان ها تشکیل می دهند. این افراد فقط نسبت به جرایمی که زندانیان در زندان مرتکب می شوند، می توانند وظایف ضابط را انجام دهند. ماموران نیروی مقاوت بسیج سپاه پاسداران دسته دیگری از ضابطان هستند که براساس قانون خاص و در محدوده وظایف خاص، اعمال ضابطان را انجام می دهند؛ همچنین در مورد سایر نیروهای مسلح باید گفت که این افراد در مواردی می توانند عنوان ضابط را یدک بکشند که شورای عالی امنیت ملی، تمام یا بعضی از وظایف ضابطان را به آنها واگذار کرده باشد.

اختیار عمل ضابط در هر دو جرم

جمع آوری دلایل و بررسی آنها در جرم مشهود آسان تر از جرم غیرمشهود است به همین دلیل قانون اختیار عمل بیشتری به ماموران نیروی انتظامی در برخورد با جرم مشهود داده است و به آنها اجازه می دهد بعضی از مقررات را رعایت نکنند؛ شاید هم بتوان گفت که علت این موضوع داشتن دلایل محکم تر علیه متهم است. البته متهم جرم مشهود هم در مقایسه با سایر متهمان و مجرمان جسارت بیشتری دارد؛ شاید به همین دلیل، سرعت و فوریت لازمه رسیدگی به این جرم حساب می شود. بر خلاف جرم مشهود که ماموران نیروی انتظامی پس از اطلاع از آن، اختیار عمل بسیاری دارند، این ماموران اگر از وقوع جرمی که مشهود نیست، آگاه شدند، به محض اطلاع باید موضوع را به مقامات دارای صلاحیت قضایی اعلام کنند تا دستورات لازم به آنها داده شود. این در حالی است که ماموران نیروی انتظامی در صورت وقوع جرم مشهود باید تلاش کنند تا آثار باقیمانده از جرم مانند وسایل ارتکاب و دلایل اثبات جرم از بین نرود. در صورتی هم که متهم در فکر فرار یا تبانی باشد ماموران باید اقدامات لازم را انجام داده و مانع از این کار شوند.

وظایف و اختیارات ضابطان

با توجه به اینکه محدوده اختیارات ضابطان عام یعنی ماموران نیروی انتظامی در مقایسه با ضابطان خاص بیشتر است، به جای استفاده از عنوان ضابط، از عبارت مامور نیروی انتظامی استفاده می کنیم. یکی از وظایف این ماموران که قانون برای آنها مشخص کرده، آن است که در زمینه کشف جرم و بازجویی مقدماتی از متهم اقداماتی انجام دهند. همچنین این ماموران وظیفه دارند آثار و دلایل باقیمانده از جرم، مانند وسایل و ابزاری که متهم به کمک آن عمل خلاف قانون را انجام داده است، حفظ کنند و مانع ازز بین رفتن آن شوند. جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهم و ابلاغ برگه های قضایی هم از وظایف ماموران نیروی انتظامی است. ماموران نیروی انتظامی فقط در صورتی می توانند این اقدامات را انجام دهند که قبل تر آموزش های مورد نیاز را نزد دادستان، طیی کرده باشند و دادستان بر اقدامات آنها نظارت و توجه لازم را داشته باشد.


نظر کاربران