کسی زمین یا ملکی را بدون رضایت شخصی مالک تصرف کرده و از آن بهره برداری کند تصرف عدوانی را به انجام رسانده حال شخص دوم ممکن است مالک یا مستاجر زمین باشد که در هر حال رضایت او برآورده نشده است. در زیر به بررسی مسائل مرتبط با دعوای تصرف عدوانی می پردازیم.
تصرف عدوانی در دو نوع قابل طرح و رسیدگی است:
تصرف عدوانی کیفری تصرف عدوانی حقوقی
ما در این مقاله نوع دوم را شرح و توضیح می دهیم:
در ماده قانونی ۱۵۸ قانون آیین دادرسی به تصرف عدوانی اشاره شده است. تصرف عدوانی حقوقی به این معنا و مفهوم است که شخصی بدون رضایت شخص اول، اموال غیر منقول او را متصرف شده و بهره برداری می کند و شخص اول (شاکی) از قانون گذار درخواست می کند که اموال متصرفی او را به او بازگردانند تا بتواند از آن ها استفاده کند. اموال متصرفی در تصرف عدوانی حقوقی باید از نوع غیرمنقول باشد که شامل زمین، مسکن و املاک شخص را دربر می گیرد.
براساس ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی برای رسیدگی به دعاوی تصرف عدوانی حقوقی، باید همه شرایط ذیل وجود داشته باشد تا قاضی به دعاوی مذکور رسیدگی نماید:
سابقه تصرف خواهان:خواهان باید در مدتی معلوم از اموال خود استفاده نماید. او باید در مدت زمان معلوم و مشخص از اموال غیرمنقول خود استفاده کرده و برای جامعه و نزدیکان مدت سابقه استفاده او از اموال مشخص و معلوم باشد و در ضمن اموال غیرمنقول باید به شخص او تعلق داشته باشد و جامعه نیز تعلق و مدت زمان استفاده او را قبول داشته باشند. عدم سبق تصرف خوانده: قاضی زمانی می تواند حکم رفع تصرف عدوانی را صادر کند که کسی بعد از تصرف خواهان، اموال غیرمنقول او را متصرف شده باشد و به همین دلیل است که قاضی ها بر این باور هستند که خوانده دعوی نباید از قبل اموال غیرمنقول خود را تصرف نماید بخاطر این که خود او متصرف قبلی خواهد بود و قاضی هرگز نمی تواند برای رفع تصرف متصرف سابق حکمی صادر کند. به همین دلیل یکی از شرایط رسیدگی به تصرف عدوانی این است که شخصی بدون اجازه و رضایت کس دیگر، اموال غیرمنقول او را متصرف شده و از آن بهره برداری کند. عدوانی بودن تصرف خوانده: باید مشخص شود که متصرف با زور به تصرف درآمده است تا قاضی بدان رسیدگی نماید. البته در قانون مدنی به مفهوم عدوانی اشاره ای نشده ، ولی با این وجود ماده یک قانون مدنی عبارت عدوانا را لحاظ کرده و حتی تصرف بدون رضایت را یک تصرف عدوانی قلمداد می کند و ماده ۲ قانون مدنی، معنا و مفهوم عدوانا را به طور کامل توضیح داده است، البته در مواد ۱ و ۲ قانون مدنی به منقول یا غیرمنقول بودن اموال هیچ اشاره ای نشده است. حتی براساس ماده یک قانون مدنی، تصرف بدون رضایت مالک کلیه اموال منقول و غیرمنقول را شامل می شود و در هر حال تصرف بدون رضایت اولین شرط رسیدگی به دعاوی تصرف عدوانی است. غیر منقول بودن اموال تصرفی: ماده ۱۵۸ ق.آ.د.م دعوی تصرف عدوانی را فقط اموال غیرمنقول مشخص و منحصر کرده است و دعاوی مربوط به اموال منقول سندیتی ندارد و مدعی حق می تواند مالکیت خود را در مورد اموال منقول در مراجع قضایی به اثبات برساند.
دعوای تصرف عدوانی حقوقی و خلع ید باهم تفاوت هایی را دارند که به شرح زیر است:
تصرف عدوانی مشخص و منحصر به اموال غیرمنقول می شود ولی دعاوی خلع ید، اموال منقول و غیرمنقول را نیز شامل می شود. احکام صادره در تصرف عدوانی، بدون قطعیت، مجاز شمرده می شود ولی در احکام خلع ید باید حکم با قاطعیت صادر شود تا به اجرا برسد. می توان براساس ماده قانونی ۱۷۷، دعاوی مربوط به تصرف عدوانی حقوقی را خارج از نوبت هم رسیدگی کرد. سند مالکیت در دعاوی خلع ید به عنوان دلیل قطعی مالکیت بوده در حالی که در دعاوی تصرف عدوانی مالک با سند مالکیت، مالکیت خود را بر اموال غیرمنقول به اثبات برساند. منشای دعاوی تصرف عدوانی، تصرف مجدد اموال غیرمنقول بوده در حالی که در دعاوی خلع ید، مالکیت خواهان مورد دعوی واقع شده است و باید اعاده شود. از آنجایی که تصرف عدوانی یک دعوی غیرمالی است بنابراین هزینه پرداختی آن با دعاوی غیرمالی پرداخت می شود در حالی که در دعاوی خلع ید بخاطر دعاوی مالی بودن قیمت منطقه ای املاک ملاک محاسبه هزینه دادرسی خواهد بود.
براساس ماده ۱۶۷ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر دو یا چند نفر، ملکی را استفاده کنند و بعدها و به مرور زمان، در مورد نحوه استفاده از زمین برای همدیگر مزاحمت و ممانعتی ایجاد کنند، در این صورت یک دعوای تصرف عدوانی به وقوع پیوسته و باید مورد رسیدگی قرار گیرد.
البته قانون گذار تصرف عدوانی ملک مشترک را پیش بینی کرده است و متصرف شدن غیرقانونی ملک مهم ترین شرط رسیدگی به دعوای است و قاضی در نهایت حکم می دهد که تصرف عدوانی ملک مشاع برطرف شود.
دادگاه های عمومی صالح ترین مرجع جهت رسیدگی به دعاوی تصرف عدوانی حقوقی هستند و براساس ماده ۱۲ قانون آیین دادرسی، باید به نزدیک ترین دادگاه محلی جهت رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی مراجعه کرد. باید به دادگاهی مراجعه کرد که ملک غیرمنقول در آن حوزه واقع شده و ساکن بودن خوانده در حوزه دادگاه ملاک نیست. امروزه خواهان لازم است که به دفاتر خدمات الکترونیک مراجعه کند تا دادخواست خود را ثبت کند. بعد از این دادخواست خود را ثبت کرد و هزینه دادرسی را واریز کرد می تواند به شعبه واقع شدن ملک غیرمنقول خود مراجعه کند
اصل اسناد مالکیت مدارک مبنی بر سبق مالکیت کارت ملی
در ادامه به بررسی سوالات مطرح شده در این رابطه می پردازیم.
لزومی ندارد، فقط باید نشانه مالکیت بر متصرف سابق برای شخص و برای دادگاه به اثبات برسد، در صورتی که مالکی نسبت به متصرف سابق، ادعای مالکیت کند، باید مالکیت متصرف را به اثبات برساند.
در دعوای تصرف عدوانی سند مالکیت فقط برای به اثبات رساندن مالکیت بر متصرف است و در صورتی که خلاف آن به اثبات برسد، مالکیت مالک متزلزل خواهد شد و اعتبار مالک هم به زیر سوال خواهد رفت.
بله کاملا درست است بخاطر این که مالک بدون رضایت و اجازه مستاجر در متصرفات دخالت کرده و اخلال کرده است.
نظر کاربران
