کشورهای در حال توسعه طی سال های اخیر به عقد قرارداد BOT روی آورده اند و این نوع قردادها از نظر آن ها اهمیت خاصی دارند. با قرارداد BOT می توانید سرمایه های خارجی را جذب کرده و به تکنولوژی های پیشرفته تر دسترسی داشته باشید و اقتصاد کشور را پررونق کرده تا به شکوفایی اقتصادی برسید.
براساس قرارداد BOT بخش خصوصی قدرتمند شده و می تواند در توسعه و گسترش پروژه های مهم و زیربنایی کشور گام های مهمی بردارد.
بسیاری از دولت ها با این نوع قرارداد توانسته اند که سرمایه های خارجی را جلب کرده و در کشور، پروژه های مهم و زیربنایی را شروع کرده و در نهایت به شکوفایی اقتصادی دست یابند. در این مقاله شما را با خصوصیات و ویژگی های قرارداد BOT آشنا می کنیم.
واژه BOT مخفف سه حرف اول کلمات Build به معنی ساختن Operate به معنی بهره برداری و Transfer به معنی واگذاری است. بنابراین قراردادهای (ساخت، بهره برداری و انتقال) معادل واژه BOT است و می توان گفت که قرارداد BOT سه قرارداد را در خود جای داده است و همین نوع ویژگی باعث شده تا قراردادهای BOT تنوع و پیچیدگی های خاصی داشته باشد و همین عامل باعث می شود که این نوع قراردادها به لحاظ حقوقی، مهم تلقی شوند.
مهم ترین بخش هایی مشارکت کننده در قرارداد BOT بخش های خصوصی و دولتی هستند. این اصطلاح در دهه ۱۹۸۰ میلادی بین مردم در اقتصاد و صنایع رونق یافت و زمانی بود که دولت ترکیه چند نیروگاه را به بخش خصوصی واگذار کرد. براساس قرارداد BOT، شرکت مشخص و معینی، پروژه ای را بدست گرفته ، احداث و به بهره برداری می رساند. و بعد از این که توانست از آن درآمدهایی را کسب کند، در مرحله نهایی به کارفرما انتقال می دهد.
زمانی که دولت ها در تامین مالی پروژه های اقتصادی و طرح های زیربنایی کشور ناتوان بوده یا اصلا نسبت به تامین مالی پروژه های اجرایی تمایلی نداشته باشند، براساس قرارداد BOT بخش های خصوصی را تشویق می کنند تا برای احداث و بهره برداری این نوع پروژه ها وارد عمل شوند.
کلیه امکانات و قابلیت های بخش های خصوصی در داخل و خارج از کشور در قالب قرارداد BOT هماهنگ می شوند تا پروژه های مورد نظر به مرحله اجرا در بیایند.در ایران قراردادهای BOT در قالب قانون حمایت از سرمایه گذاری خارجی بیان می شود و با این اوصاف این نوع قراردادها، جنبه حقوقی پیدا می کنند.
در نهایت می توان با این نوع قراردادها، پروژه ها و طرح های اقتصادی را به مرحله اجرا درآورد. وزارت خانه های راه و شهرسازی، نفت و نیرو، توانسته اند که از قراردادهای BOT به نفع خود استفاده کرده و پروژه هایی را در کشور به مرحله اجرا کرده و به مرحله بهره برداری برسانند.
قراردادهای BOT در مقایسه با سایر قراردادها، خصوصیات و ویژگی های منحصربفردی دارند که در ذیل به آن ها اشاره می کنیم:
۱٫ دولت احداث پروژه اقتصادی را به کنسرسیومی از شرکت ها واگذار می کند.
۲٫ دولت امتیاز بهره برداری از پروژه های اقتصادی احداث شده را به مدت معینی به کنسرسیومی از شرکت ها واگذار می کند.
۳٫ کنسرسیوم، باید منابع مالی پروژه ها را تامین کند.
۴٫ کنسرسیومی که از چند شرکت متشکل شده، باید مواد اولیه، ماشین آلات، و قطعات لازم را برای احداث و بهره برداری از پروژه فراهم نماید.
۵٫ کنسرسیوم باید پروژه را در مدت خاص و معینی اجرا و به مرحله بهره برداری برساند.
۶٫ فروش کالاها و خدمات موجب می شود تا کنسرسیوم بتواند اصل سرمایه، بهره و سود خود را از احداث و بهره برداری پروژه بدست بیاورد.
۷٫ زمانی که کنسرسیوم توانست از محل پروژه کسب درآمد کند، در مرحله نهایی به دولت متبوع واگذار می شود.
۸٫ قابل استفاده بودن پروژه مشخصه مهم آن است و بنابراین کنسرسیوم موظف است تا این وظیفه را به انجام برساند. باید تا زمان واگذاری به دولت در صورت نیاز، دستگاه ها و قطعات پروژه را تعمیر و اصلاح کند تا پروژه در موعد مقرر به دولت،به صورت سالم و قابل بهره برداری تحویل گردد.
اجرای قرارداد BOT مستلزم سه پیش شرط است. مهم ترین پیش شرط آن این است که احداث و بهره برداری پروژه، توجیه اقتصادی داشته باشد به گونه ای که کاربرد آن و میزان حساسیت پروژه کاملا ملموس باشد. عزم و اراده دولت و بخش عمومی نسبت به عقد قرارداد و تامین امنیت سرمایه گذاری در پروژه، پیش شرط دوم این نوع قرارداد است. سرمایه گذاران و اسپانسرهای پروژه سومین پیش شرط برای اجرای این نوع قراردادهاست که باعث می شود تا قراردادهای BOT، احداث شده و به مرحله بهره برداری برسند.
عوامل اول و دوم همیشه و به طور معمول وجود دارند ولی عامل سوم که همان سرمایه گذاران و حامیان مالی پروژه است به ندرت یافت می شوند و همین عامل باعث می شود که بسیاری از پروژه ها هرگز به مرحله اجرا و بهره برداری نرسد. شرکت های سرمایه گذاری و بانک های بین المللی مهم ترین عوامل برای حمایت از پروژه های اقتصادی به شمار می روند.
مجاب کردن موسسات اقتصادی و شرکت های سرمایه گذاری، کار بسیار دشوار و مشقت باری است، وجود مشوق های لازم باعث از بین نرفتن ریسک های پروژه نمی شود و به همین دلیل است که اکثر شرکت های سرمایه گذاری از سرمایه گذاری های کلان در پروژه سرباز می زنند.
میزان سود ناچیز پروژه عامل بازدارنده احداث و بهره برداری از پروژه های اقتصادی است و به همین دلیل، بیشتر سرمایه گذاران به سود پروژه توجه می کنند و میزان وام گیرنده از نظر آن ها توجیهی ندارد، بنابراین میزان سود پروژه عامل بسیار مهمی است که سرمایه گذاران به آن توجه می کنند.
نظر کاربران
