قانون فوق مشتمل بر یکصد و هجده ماده و چهل تبصره پس از تصویب مجلس سنا در جلسه روز دوشنبه ۱۳۵۴٫۳.۱۹، در جلسه روز سه شنبه سوم تیر ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و چهار شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
مشمولین قانون تامین اجتماعی : باید بدانیم قانون تامین اجتماعی در زمینه تامین اجتماعی و در ارتباط با مشمولین بالقوه تامین اجتماعی در کشور یک قانون عام است. به این معنا که با توجه به لزوم برخورداری آحاد جامعه از حمایت های تامین اجتماعی براساس اصل ۲۹ قانون اساسی، کسانی که در جامعه اشتغال دارند و تحت پوشش هیچگونه نظام و صندوق بیمه و تامین اجتماعی خاصی قرار ندارند، به لحاظ عمومیت قلمرو قانون تامین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ ،مشمول این قانون و مقررات آن می شوند. این عمومیت تا به آنجاست که حتیی اگر کسی اشتغال نیز نداشته باشد براساس بند ب ماده ۴ قانون تامین اجتماعی می تواند به صورت خویش فرما مشمول حمایت های تامین اجتماعی قرار گیرد. این قابلیتی است که در دیگر صندوق های بازنشستگی کشور وجود ندارد.
به منظور اجراء و تعمیم و گسترش انواع بیمه های اجتماعی و استقرار نظام هماهنگ و متناسب با برنامه ای تأمین اجتماعی سازمان تأمین اجتماعی که در این قانون سازمان نامیده می شود تشکیل می گردد.
۱- بیمه شده شخصی است که رأسا مشمول مقررات تأمین اجتماعی بوده و با پرداخت مبالغی به عنوان حق بیمه حق استفاده از مزایای مقرر دراین قانون را دارد.
۲- خانواده بیمه شده شخص یا اشخاصی هستند که به تبع بیمه شده از مزایای موضوع این قانون استفاده می کنند.
۳- کارگاه محلی است که بیمه شده به دستور کارفرما یا نماینده او در آنجا کار می کند.
۴- کارفرما شخص حقیقی یا حقوقی است که بیمه شده به دستور یا به حساب او کار می کند. کلیه کسانی که به عنوان مدیر یا مسئول عهده دار اداره کارگاه هستند نماینده کارفرما محسوب می شوند و کارفرما مسئول انجام کلیه تعهداتی است که نمایندگان مزبور در قبال بیمه شده به عهده می گیرند.
۵- مزد یا حقوق یا کارمزد در این قانون شامل هر گونه وجوه و مزایای نقدی یا غیر نقدی مستمر است که در مقابل کار به بیمه شده داده می شود.
۶- حق بیمه عبارت از وجوهی است که به حکم این قانون و برای استفاده از مزایای موضوع آن به سازمان پرداخت می گردد.
۷- بیماری، وضع غیر عادی جسمی یا روحی است که انجام خدمات درمانی را ایجاب می کند یا موجب عدم توانایی موقت اشتغال به کار می شودیا اینکه موجب هر دو در آن واحد می گردد.
۸- حادثه از لحاظ این قانون اتفاقی پیش بینی نشده که تحت تأثیر عامل یا عوامل خارجی در اثر عمل یا اتفاق ناگهانی رخ می دهد و موجب صدماتی بر جسم یا روان بیمه شده می گردد.
۹- غرامت دستمزد بوجوهی اطلاق می شود که در ایام بارداری بیماری و عدم توانایی موقت، اشتغال به کار و عدم دریافت مزد یا حقوق به حکم این قانون به جای مزد یا حقوق به بیمه شده پرداخت می شود.
۱۰- وسایل کمکی پزشکی ( پروتزواتز) وسایلی هستند که به منظور اعاده سلامت یا برای جبران نقص جسمانی یا تقویت یکی از حواس به کارمی روند.
۱۱- کمک ازدواج مبلغی است که طبق شرایط خاصی برای جبران هزینه های ناشی از ازدواج به بیمه شده پرداخت می گردد.
۱۲- کمک عائله مندی مبلغی است که طبق شرایط خاص در مقابل عائله مندی توسط کارفرما به بیمه شده پرداخت می شود.
۱۳- ازکارافتادگی کلی عبارت است از کاهش قدرت کار بیمه شده به نحوی که نتواند با اشتغال به کار سابق یا کار دیگری بیش از (۳).(۱) از درآمدقبلی خود را به دست آورد.
۱۴- ازکارافتادگی جزیی عبارت است از کاهش قدرت کار بیمه شده به نحوی که با اشتغال به کار سابق یا کار دیگر فقط قسمتی از درآمد خود را به دست آورد.
۱۵- بازنشستگی عبارت است از عدم اشتغال بیمه شده به کار به سبب رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در این قانون.
۱۶- مستمری عبارت از وجهی است که طبق شرایط مقرر در این قانون به منظور جبران قطع تمام یا قسمتی از درآمد به بیمه شده و در صورت فوت او برای تأمین معیشت بازماندگان وی به آنان پرداخت می شود.
۱۷- غرامت مقطوع نقص عضو مبلغی است که به طور یکجا برای جبران نقص عضو با جبران تقلیل درآمد بیمه شده به شخص او داده می شود.
۱۸- کمک کفن و دفن مبلغ مقطوعی است که به منظور تأمین هزینه های مربوط به کفن و دفن بیمه شده در مواردی که خانواده او این امر را به عهده می گیرند پرداخت می گردد.
درواقع سایر صندوق های بازنشستگی تابعین خاص خود را پوشش می دهند و براساس مقررات خود نمی توانند افراد و گروه های غیرتابع را به صندوق خود راه دهند. مانند صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح برای افزارمندان، صندوق بازنشستگی کشوری مختص کارمندان دستگاه های دولتی، صندوق بازنشستگی بانک ها برای کارکنان بانک ها و صندوق بازنشستگی بیمه برای شرکت های بیمه تجاری و بیان این نکته به این معنا نیست که سازمان تامین اجتماعی متکفل بیمه های اجتماعی در کشور و اجرایی اصل ۲۹ قانون اساسی است، بلکه به موجب اصل مذکور دولت مکلف به برقراری نظام بیمه ای فراگیر برای کلیه آحاد جامعه با مشارکت مردمی است، و چنانچه بخواهد در این امر تعهدی بر دوش تامین اجتماعی بگذارد، طبق قانون و اصل ۷۵ قانون اساسی باید بار مالی آن پیش بینی و تامین شود.
مهمترین قشری که براساس مشمولین قانون تامین اجتماعی مشمول مقررات تامین اجتماعی میشود کارگران و کارکنانی هستند که در کارگاه ها، کارخانه ها و شرکت های بخش خصوصی مشغول به کارند و از نظر نظام استخدامی نیز تحت پوشش قانون کار قرار میگیرند. بر این اساس کسانی که در مقابل دریافت مزد و به دستور کارفرما در جایی اشتغال می یابند، به طور اجباری (قهری) مشمول بیمه قرار می گیرند و کارفرمایان مربوطه موظف به پرداخت حق بیمه آنها به سازمان تامین اجتماعی هستند.
با این اوصاف برای اینکه شخصی مشمول قانون کار و ماده ۱۴۸ آن (مرتبط با بیمه کردن کارکنان) قرار بگیرد، باید دو ویژگی را دارا باشد. ویژگی اول این است که در قبال دریافت مزد و حق السعی، خدمات خود (فیزیکی یا فکری) را ارائه کند. ویژگی دوم این است که توسط شخص دیگری که در اینجا کارفرما نام دارد به کار گرفته شود و درواقع به دستور کارفرما مشغول به کار شود. مطابق این تعریف کسانی که به صورت تبرعی و رایگان کار میکنند و همچنین کسانی که به صورت خوداشتغالی فعالیت دارند وو کارفرمای مشخصی ندارند، از شمول قانون کار و تامین اجتماعی خارجند. البته با وجودی که برخی از کارگاه ها از شمول قانون کار خارج شده اند، از نظر تامین اجتماعی همچنان مشمول مقررات و حمایت های قانون تامین اجتماعی هستند. مانند کارگاه هایی خانوادگی که از شمول قانون کار خارجند ولی مشمولین قانون تامین اجتماعی میشوند.
گروه دومی که طبق بند ب ماده ۴ مشمولین قانون تامین اجتماعی می توانند تحت پوشش خدمات سازمان تامین اجتماعی قرار بگیرند، صاحبان حرف و مشاغل آزاد هستند. این گروه کارفرمای خاصی ندارند. درواقع برای شخصی کار نمیکنند، بلکه خود کارفرمای خود محسوب می شوند. این گروه می توانند خود را بیمه خویش فرما کنند. این نوع بیمه اختیاری است و اجباری در پذیرش آن وجود ندارد. در این نوع بیمه قرارداد دو جانبه بین سازمان و فرد متقاضی منعقد می شود و در چارچوب این قرارداد سازمان تامینن اجتماعی متعهد به ارائه خدمات و انجام تعهداتی می شود و متقاضی بیمه نیز موظف می شود مبلغی را به عنوان حق بیمه در ظرف زمانی خاص پرداخت کند. در اینجا به دلیل اینکه کارفرمایی وجود ندارد شخص خود راسا موظف به پرداخت حق بیمه است وو در صورت عدم پرداخت حق بیمه سابقه ای نیز برای او منظور نمی شود.
تعهدات و خدمات سازمان در این نوع بیمه با بیمه اجباری متفاوت است و این تفاوت ناشی از نداشتن کارفرماست. مواردی که در این نوع بیمه ارائه نمی شود شامل بیمه بیکاری، غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری و کمک هزینه ازدواج و می شود. بیمه خویش فرما خود به دو دسته بیمه اختیاری و بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد تقسیم می شوند. بیمه اختیاری تمهیدی است برای ادامه بیمه برای کسانی که قبال مشمول تامین اجتماعی بودهاند. در این نوع بیمه فرد می تواند با ۳۰ روز سابقه و حداکثر ۵۰۰ سال سن مشمول بیمه اختیاری شود. در بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد، نیازی به سابقه قبلی نیست و با اظهار و بیان خود شخص مبنی بر اشتغال در مشاغل آزاد و اعلام نوع اشتغال می تواند مشمول بیمه قرار گیرد. سقف سنی در این بیمه نیز ۵۰ سالل است مگر آنکه متقاضی به ازای هر سال افزایش سن، یک سال سابقه قبلی داشته باشد.
نظر کاربران
