اقشار کم درآمد که توانایی مالی کافی برای استخدام وکیل و برخورداری از مساعدت و راهنمایی آنها را در پرونده های قضایی ندارند می توانند با مراجعه به این اداره از حق برخورداری از گرفتن وکیل رایگان بهره مند شوند.
ایران /فرناز قلعه دار :اداره معاضدت کانون وکلای دادگستری که از سال 1316 راه اندازی شد یکی از زیرمجموعه های کانون وکلاست که با هدف کمک به طرفین محروم و بی بضاعت پرونده های قضایی تشکیل شد.
از این رو اقشار کم درآمد که توانایی مالی کافی برای استخدام وکیل و برخورداری از مساعدت و راهنمایی آنها را در پرونده های قضایی ندارند می توانند با مراجعه به این اداره از حق برخورداری از گرفتن وکیل رایگان بهره مند شوند. حال آن که این اداره با قدمتی در حدود 75 سال متأسفانه به علت اطلاع رسانی ضعیف و ناآشنایی اغلب افراد جامعه با آن، تا چندی قبل کارکرد چندان قابل توجهی نداشته و به همین خاطر بسیاری از مراجعان دستگاه قضایی از دریافت خدمات گرفتن وکیل رایگان محروم مانده اند
به عنوان نخستین سؤال معنی وکیل معاضدتی چیست و چه تفاوتی با وکیل تسخیری دارد؟
در ابتدا باید توضیح کوتاهی درباره داشتن وکیل در پرونده های قضایی بیان نمایم. در زمینه وکالت پرونده ها به دو دسته تقسیم می شوند؛ کیفری و حقوقی.
از سوی دیگر در قانون اساسی کشور ما، داشتن وکیل حقی است که برای تمام مردم به رسمیت شناخته شده و همه افراد حق دارند در تمام دادگاه ها و مراجع قضایی وکیل داشته باشند. اما از آنجا که خدمات گرفتن وکیل رایگان نیست و وکلا در قبال کاری که انجام می دهند حق الوکاله دریافت می کنند پس همه افراد ممکن است بضاعت پرداخت حق الوکاله و در نتیجه استخدام وکیل را نداشته باشند. حال سؤال اینجاست که تکلیف این افراد چیست؟ آیا به خاطر ناتوانی مالی باید از حق داشتن وکیل محروم بمانند؟
اینجاست که قانون به کمک آمده و حق داشتن گرفتن وکیل رایگان را برای مردم قائل شده است. ضمن اینکه باید توجه داشت دو نوع گرفتن وکیل رایگان داریم :
1-وکیل تسخیری که در زمینه پرونده های کیفری فعالیت می کند یعنی برای یکسری جرایم مهم و سنگینی همانند قتل و آدم ربایی و... که طبق قانون نیز باید چنین دادگاه هایی با حضور وکیل برگزار شود، اگر فرد توانایی مالی نداشت دادگاه وکیل تسخیری برایش تعیین می کند. طبق قانون برای جرایمی که مجازات سنگینی همچون قصاص و یا حبس های بالای 20 سال دارد دادگاه بدون حضور وکیل نمی تواند رسمیت پیدا کند بنابراین در این گونه موارد چنانچه فرد توانایی گرفتن وکیل را نداشته باشد دادگاه برای وی وکیل تسخیری تعیین می کند. در پرونده های کیفری که مجازات سبک دارند گرفتن وکیل رایگان تعلق نمی گیرد.
2- وکیل معاضدتی: در پرونده های حقوقی مثل کلاهبرداری، طلاق و... اگر فرد توان مالی برای استخدام وکیل و پرداخت حق الوکاله نداشته باشد می تواند با مراجعه به اداره معاضدت گرفتن وکیل رایگان بگیرد.
آیا هر شخصی که پرونده قضایی داشته باشد می تواند با مراجعه به اداره معاضدت تقاضای گرفتن وکیل رایگان کند؟ ضمن اینکه شرایط دریافت گرفتن وکیل رایگان چیست؟
خیر. برای این کار شروطی لازم است
1- اثبات اینکه فرد بضاعت مالی برای گرفتن وکیل ندارد
البته لازم به ذکر است تعیین بضاعت افراد در کشور ما کار دشواری است و ابزار دقیقی برای دستیابی به میزان دارایی افراد در دست نیست. با این حال قانون سه راه مشخص کرده است. نخست مجموعه دادگستری است. یعنی اگر کسی که به دادگستری مراجعه کرده و از پرداخت هزینه دادرسی ناتوان بوده و تقاضای اعسار داده باشد یک دلیل برای بی بضاعتی فرد تلقی می شود. پس اداره ما هم آن را می پذیرد. مرحله بعد گواهی چند شاهد است که با قسم یاد کردن به خداوند متعال تأیید می کنند فرد مورد نظر بضاعت مالی ندارد. مرحله آخر نیز وکیل تعیین شده است که با توجه به آشنایی با مشکلات موکل و بررسی وضعیت مالی اش تأیید می کند وی توانایی مالی ندارد.
2 - موضوع دعوا با اساس باشد. این بدان معناست که وقتی فردی به اداره معاضدت مراجعه نموده و تقاضای وکیل می کند کارشناسان با بررسی پرونده اش مشخص می کنند آیا موضوع مورد اختلاف و طرح پرونده قضایی، پایه و اساس دارد یا خیر؛ چرا که برخی افراد مواردی را مطرح می کنند که به هیچ عنوان قابل دفاع و رسیدن به نتیجه نیست. در واقع فقط وقت تلف کردن و صرف هزینه و انرژی است. به عنوان مثال صاحبخانه ای که مستأجرش قرارداد یک ساله دارد نمی تواند قبل از موعد سررسید قرارداد، برای دریافت حکم تخلیه به دادگاه مراجعه کند چرا که طرح دعوای او سرانجامی نخواهد داشت. پس اداره معاضدت به اینگونه شکایت ها ترتیب اثر نداده و وکیلی هم اختصاص نمی دهد.
حق الزحمه گرفتن وکیل رایگان یا معاضدتی در دو شکل بررسی می شود:
1- در صورتی که پرونده به نفع موکل پایان یابد.
2- پرونده به ضرر موکل تمام شود.
در مورد نخست چنانچه پرونده به نفع موکل پایان پذیرد و به عبارتی وکیل برنده شود دادگاه فرد محکوم را به پرداخت حق الوکاله گرفتن وکیل رایگان نیز محکوم می کند که حق الوکاله 5درصد از حکم صادره است. یعنی اگر فردی به پرداخت 20 میلیون تومان محکوم شود حق وکیل یک میلیون تومان خواهد شد که باید بپردازد. از این حق الوکاله دریافتی 20 درصد آن سهم کانون وکلا است. اما متأسفانه باید گفت در عمل اکثر این قبیل وکلا به حق الوکاله شان نمی رسند چرا که یا بسیاری از پرونده ها به علت آن که غیرمالی و خانوادگی است در مرحله رسیدگی و قبل از صدور حکم به سازش منجر می شود یا در پرونده هایی که حکم صادر می شود محکومان مدعی می شوند توانایی پرداخت این پول را ندارند.
اما در پرونده هایی که به ضرر موکل تمام شود هیچ حق الوکاله ای به وکیل تعلق نمی گیرد.
متأسفانه هنوز بسیاری از مردم با وظایف و خدمات این اداره آشنایی ندارند که علت نیز اطلاع رسانی ناکافی است چرا که اطلاع رسانی در طول این سال ها به شکل لازم صورت نگرفته و مردم از حقوق مسلم خود برای تحقق عدالت که همانا بهره مندی از گرفتن وکیل رایگان است بی اطلاع مانده اند.
اداره معاضدت کانون وکلا نیز در سال، توانایی خدمت رسانی به 30 هزار پرونده را دارد اما در حال حاضر تنها 3 هزار پرونده در این اداره مطرح می شود. وکلای ما نیز که همگی از وکلای پایه یک دادگستری هستند تمام وظایف یک وکیل شخصی را انجام می دهند تنها با این تفاوت که حق الوکاله از موکل خود نمی گیرند.
در حال حاضر نیز بیشترین مراجعات مربوط به دعاوی خانوادگی است که به طور معمول از هر 10 پرونده 7 پرونده مربوط به طلاق، مهریه و حضانت فرزند است.
نظر کاربران
